Fćrsluflokkur: Samfélagsfrćđi

Stćrstu borgir heims

NafnLandFlöldi manna (í milljónum) 
 1. TokyoJapan34.0
 2. Mexico CityMexico22.4
 3. SeoulSouth Korea22.1
 4. New YorkUSA21.8
 5. Sao PauloBrazil20.0
 6. BombayIndia19.4
 7. DelhiIndia19.0
 8. Los AngelesUSA17.8
 9. JakartaIndonesia16.9
 10. OsakaJapan16.8
 11. CalcuttaIndia15.4
 12. CairoEgypt15.3
 13. ManilaPhilippines14.6
 14. KarachiPakistan13.8
 15. MoscowRussia13.7
 16. ShanghaiChina13.4
 17. Buenos AiresArgentina13.4
 18. DhakaBangladesh12.8
 19. Rio de JaneiroBrazil12.0
 20. LondonEngland11.9
 21. TehranIran11.7
 22. IstanbulTurkey11.3
 23. LagosNigeria10.8
 24. BeijingChina10.7
 25. ParisFrance9.9
 26. ChicagoUSA9.7

Landafrćđi-glósur bls. 19-25

Landafrćđi

Glósur frá bls. 19-25

 

ˇ        Síđasta heimsveldiđ

 

• Sovétríkin liđu undir lok 1991.

• Hundrađ ţjóđir höfđu tilheyrt Sovétríkjunum.

• Uppreisn og valdarán, Gorbatsjov settur í stofufangelsi.

• Eistland, Lettland og Litháen lýstu yfir sjálfstćđi sínu.

• Sovétríkin leystust upp í 15 ríki.Ríki fyrrum Sovétríkjanna

• Rússland

• Eistland

• Lettland

• Litháen

• Hvíta-Rússland

• Úkraína

• Moldavía

• Georgía

• Armenía

• Aserbaídsjan

• Túrkmenistan

• Úsbekistan

• Tadsjikistan

• Kirgisistan

• KasakstanStćrđ og umfang

• Hin 15 ríki fyrrum Sovétríkjanna eru á landsvćđi sem er 217

   sinnum stćrra en Ísland!

• Svćđiđ nćr yfir ellefu tímabelti

• Svćđiđ tilheyrir bćđi Evrópu og Asíu

• Úralfjöll og Kákasusfjöll skipta heimsálfunum.

 

ˇ        Gróđurfar

 

• Nyrsti hluti svćđisins er norđan heim- skautsbaugs, ţar er túndra

  frá vestri til austurs.

• Ţá tekur viđ barrskógarbelti frá landa- mćrum Finnlands ađ

   Kyrrahafsströndinni.

ˇ        Fjöll í suđri og austri

• Landsvćđiđ er ađ mestu lágslétta sem rofin er af Úralfjöllum.

• Vestur-Síberíusléttan er ţakin jökulurđ.

• Margir bogadregnir fjallgarđar í Ausur-Síberíu.

• Jarđskjálftar og eldfjöll á Kamtsjatkaskaga.

• Há fjöll í suđri (fellingafjallgarđar sem ná frá Spáni til Kína).

– Kákasusfjöll liggja á milli Kaspíhafs og Svartahafs.

– Pamírfjalllendiđ (hćstu fjöllin) á landamćrum ađ Afganistan og         Kína                

 

ˇ        Fljót og stöđuvötn

 

• Volga, lengsta fljót í Evrópu, rennur frá landsvćđinu á milli Moskvu og

Úralfjalla ađ Kaspíhafi.

– Er skipgeng og tengir saman iđnađarsvćđi.

• Fjórar af tíu lengstu ám heims renna um Síberíu:

– Ob, Henísej og Lena renna í Íshaf, valda oft flóđum.

– Amúr rennur í Kyrrahaf og myndar af stórum hluta landamćri viđ    Kína.

• Kaspíhaf, stćrsta innhaf í heimi, tilheyrir bćđi Evrópu og Asíu.

  Kaspíhaf

• Kaspíhaf, stćrsta innhaf í heimi, tilheyrir bćđi Evrópu og Asíu.

– Ekkert afrennsli ţ.a.l. mjög salt.

– Er ađ međaltali 28m. undir sjávarmáli.

– Volga, Don og Úral renna í Kaspíhaf.

 

ˇ        Stöđuvötn

 

• Ladoga og Onega, tvö stćrstu stöđuvötn í Evrópu eru í

   Rússlandi.

• Ţrjú af stćrstu stöđuvötn heims eru austan Úralfjalla:

– Aralvatn, Balkhashvatn eru saltvötn

– Bajkalvatn er stćrsta ferskvatnsstöđuvatn í heimi, jafnframt ţađ

  dýpsta.

 

 

ˇ        Rússland

• Stćrsta land í heimi 165 sinnum stćrra en Ísland.

• Nćr yfir ž hluta gömlu Sovétríkjanna.

• Íbúar eru 148 milljóni og 83% íbúanna eru Rússar.

• Tók viđ flestum hlutverkum Sovétríkjanna.

 

ˇ        Atvinnulíf

 

• Ríkiđ átti allt, samyrkjubú og ríkisbú, = kommúnisti

• Hefur breyst, nú ráđa markađsöflin meiru.

– Hefur leitt af sér atvinnuleysi

– 20% vinnuafls viđ landbúnađ (5 % á Íslandi)

– 40% vinnuafls viđ iđnađ (20 % á Íslandi)

– 40% vinnuafls viđ ţjónustu (60 % á Íslandi)

 

ˇ        Helstu atvinnugreinar

 

• Landbúnađur

– Rćktun, hveiti rúgur og kartöflur.

– Skógarnytjar, stórar verksmiđjur.

– Fiskveiđar, Rússland er önnur mesta fiskveiđiţjóđ í heimi á eftir        Japan.

• Mest veitt af síld og ţroski í Atlanshafi og lax og skelfisk í Kyrrahafi                                  

• Hráefnaforđi:

– Olía, jarđgas, steinkol og járn.

 

ˇ        Olíuframleiđsla

 

• Rússland er einn helsti olíuframleiđandi í heiminum.

• Er sjálfu sér nćgt og flytur orku út.

– Stćrstu olíulindir eru í:

• Vestur – Síberíu og

• Úralfjöllum

 

 

 

ˇ        Iđnađur

 

• Ekki jafn ţróađur og í Vestur – Evrópu

• Mikilvćgustu iđnađarvörur eru:

– Stál

– Sement

– Timburvörur

– Ţungavélaiđnađur.

• Helstu iđnađarsvćđi eru í Evrópuhluta Rússlands.

– Viđ Moskvu og St. Pétursborg

• Málmur í jörđu viđ Úralfjöll og ţar er stáliđnađur.

 

ˇ        Samgöngur

 

– Lélegir vegir

– Lítil bílaeign

• Járnbrautir skipta höfuđmáli

– Síberíubrautin, lengsta járnbraut í heimi, liggur frá Moskvu á

  Kyrrahafi.

• 9,330 km, 7 sólarhringa ferđalag.

– Bajkal-Amúr (BAM) stćrsta járnbrautalagning á síđustu 50 árum.

• Flutningar fara mikiđ fram á ám og fljótum.

 

ˇ        Umhverfisvandi

 

• Kapphlaup um lífskjör og hernađarmátt ollu ţví ađ ekki var hirt

um hreinsun úrgangsefna.

• Stefna Gorbastjovs dór vandann fram í dagsljósiđ:

– Tsjernobyl, kjarnorkuofn bráđnađi – mikil geislun.

– Sýrumyndandi gas og ţungmálmar.

 

ˇ        Úrgangsefni frá iđnađi á Kólaskaga

 

• Mikiđ magn jarđefna:

– Í berggrunninum er mikiđ af nikkel og kopar.

– Mikiđ er af apatíti, sem er fosfórríkt jarđefni sem áburđur er búinn til úr.

– Ţrisvar sinnum meira brennisteinstvíoxíđ út í andrúmsloftiđ en í Svíţjóđ

– Umhverfis Níkel og Montsjegorsk hafa stór svćđi orđiđ fyrir svo mikilli eitrun ađ

ţar vex ekkert lengur.

– Hvítahafiđ er mjög mengađ.

 


Inflúensa

Inflúensa

Ţađ hefur margsinnis veriđ sýnt fram á, međ rannsóknum, hversu gífurlega mikilvćgt ţađ er fyrir líkama okkar ađ gerlaflóran í meltingarveginum sé í réttum hlutföllum til ađ líkaminn hafi hámarks getu til ađ verjast sjúkdómum sem geysa hverju sinni. Ţegar fólk er ađ stríđa viđ erfiđ veikindi og ţarf ađ taka inn sterk lyf (t.d sýklalyf) til ađ drepa ţá sýkla sem veikindunum valda, ţá verđa góđu gerlarnir í meltingarveginum einnig fyrir barđinu á ţessum lyfjum og ţađ skapast oft mikiđ ójafnvćgi í gerlaflórunni. Viđ ţessar ađstćđur er sérlega gott ađ taka inn lífsuppbyggjandi mjólkursýrugerla til ađ gera ţađ sem í okkar valdi stendur til ađ viđhalda jafnvćgi gerlaflórunnar. Ef allt vćri eins og ţađ ćtti ađ vera ţá fengjum viđ miklu meira magn af góđum gerlum međ fćđu okkar. Vegna međhöndlunar á mat t.d međ frystingu, suđu og öđrum vinnsluađferđum ţá drepst mikiđ magn af lífsnauđsynlegum gerlum. Eins er međ grćnmeti sem rćktađ er međ tilbúnum áburđi og alls kyns aukaefnum. Ţar skerđast lífsskilyrđi góđu gerlana í jarđveginum og berst ţví ekki nćgjanlegt magn af ţeim í grćnmetiđ. Af ţessu má sjá ađ dagleg neysla af mjólkursýrugerlum getur bćtt upp ţađ sem vantar í fćđu okkar og stuđlađ ađ jafnvćgi í líkamanum.

Faraldsfrćđi

Inflúensa er veirusýking í loftvegum sem kemur á hverju ári hér á landi einkum á veturna og stendur í 2-3 mánuđi. Erlendar rannsóknir hafa sýnt ađ um 35% barna  yngri en 2ja ára og um 20% einstaklinga eldri en 20 ára fá influensu á hverju ári.  

Alvarlegar afleiđingar inflúensu

Alvarlegar afleiđingar influensu sýkingar sjást einkum hjá einstaklingum eldri en 60 ára, ónćmisbćldum einstaklingum, börnum á langvinnri aspirin međferđ, og börnum og fullorđnum međ undirliggjandi hjarta- og lungnasjúkdóma (ţ.á.m. astma), langvinna efnaskiftasjúkdóma (ţ.á.m. sykursýki) og nýrnasjúkdóma. 

Faraldsfrćđi

Inflúensa er veirusýking í loftvegum sem kemur á hverju ári hér á landi einkum á veturna og stendur í 2-3 mánuđi. Erlendar rannsóknir hafa sýnt ađ um 35% barna  yngri en 2ja ára og um 20% einstaklinga eldri en 20 ára fá influensu á hverju ári.   Textann fann ég á netinu á: www.lifskraftur.is og www.landlaeknir.is .

Höfundur

Hákon Gunnarsson
Hákon Gunnarsson
Apríl 2025
S M Ţ M F F L
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30      

Heimsóknir

Flettingar

  • Í dag (1.4.): 0
  • Sl. sólarhring:
  • Sl. viku: 3
  • Frá upphafi: 0

Annađ

  • Innlit í dag: 0
  • Innlit sl. viku: 1
  • Gestir í dag: 0
  • IP-tölur í dag: 0

Uppfćrt á 3 mín. fresti.
Skýringar

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband