Landafræði

Glósur frá bls. 19-25

·        Síðasta heimsveldið

• Sovétríkin liðu undir lok 1991.

• Hundrað þjóðir höfðu tilheyrt Sovétríkjunum.

• Uppreisn og valdarán, Gorbatsjov settur í stofufangelsi.

• Eistland, Lettland og Litháen lýstu yfir sjálfstæði sínu.

• Sovétríkin leystust upp í 15 ríki.Ríki fyrrum Sovétríkjanna

• Rússland

• Eistland

• Lettland

• Litháen

• Hvíta-Rússland

• Úkraína

• Moldavía

• Georgía

• Armenía

• Aserbaídsjan

• Túrkmenistan

• Úsbekistan

• Tadsjikistan

• Kirgisistan

• KasakstanStærð og umfang

• Hin 15 ríki fyrrum Sovétríkjanna eru á landsvæði sem er 217

   sinnum stærra en Ísland!

• Svæðið nær yfir ellefu tímabelti

• Svæðið tilheyrir bæði Evrópu og Asíu

• Úralfjöll og Kákasusfjöll skipta heimsálfunum.

·        Gróðurfar

• Nyrsti hluti svæðisins er norðan heim- skautsbaugs, þar er túndra

  frá vestri til austurs.

• Þá tekur við barrskógarbelti frá landa- mærum Finnlands að

   Kyrrahafsströndinni.

·        Fjöll í suðri og austri

• Landsvæðið er að mestu lágslétta sem rofin er af Úralfjöllum.

• Vestur-Síberíusléttan er þakin jökulurð.

• Margir bogadregnir fjallgarðar í Ausur-Síberíu.

• Jarðskjálftar og eldfjöll á Kamtsjatkaskaga.

• Há fjöll í suðri (fellingafjallgarðar sem ná frá Spáni til Kína).

– Kákasusfjöll liggja á milli Kaspíhafs og Svartahafs.

– Pamírfjalllendið (hæstu fjöllin) á landamærum að Afganistan og         Kína                

·        Fljót og stöðuvötn

• Volga, lengsta fljót í Evrópu, rennur frá landsvæðinu á milli Moskvu og

Úralfjalla að Kaspíhafi.

– Er skipgeng og tengir saman iðnaðarsvæði.

• Fjórar af tíu lengstu ám heims renna um Síberíu:

– Ob, Henísej og Lena renna í Íshaf, valda oft flóðum.

– Amúr rennur í Kyrrahaf og myndar af stórum hluta landamæri við    Kína.

• Kaspíhaf, stærsta innhaf í heimi, tilheyrir bæði Evrópu og Asíu.

  Kaspíhaf

• Kaspíhaf, stærsta innhaf í heimi, tilheyrir bæði Evrópu og Asíu.

– Ekkert afrennsli þ.a.l. mjög salt.

– Er að meðaltali 28m. undir sjávarmáli.

– Volga, Don og Úral renna í Kaspíhaf.

·        Stöðuvötn

• Ladoga og Onega, tvö stærstu stöðuvötn í Evrópu eru í

   Rússlandi.

• Þrjú af stærstu stöðuvötn heims eru austan Úralfjalla:

– Aralvatn, Balkhashvatn eru saltvötn

– Bajkalvatn er stærsta ferskvatnsstöðuvatn í heimi, jafnframt það

  dýpsta.

·        Rússland

• Stærsta land í heimi 165 sinnum stærra en Ísland.

• Nær yfir ¾ hluta gömlu Sovétríkjanna.

• Íbúar eru 148 milljóni og 83% íbúanna eru Rússar.

• Tók við flestum hlutverkum Sovétríkjanna.

·        Atvinnulíf

• Ríkið átti allt, samyrkjubú og ríkisbú, = kommúnisti

• Hefur breyst, nú ráða markaðsöflin meiru.

– Hefur leitt af sér atvinnuleysi

– 20% vinnuafls við landbúnað (5 % á Íslandi)

– 40% vinnuafls við iðnað (20 % á Íslandi)

– 40% vinnuafls við þjónustu (60 % á Íslandi)

·        Helstu atvinnugreinar

• Landbúnaður

– Ræktun, hveiti rúgur og kartöflur.

– Skógarnytjar, stórar verksmiðjur.

– Fiskveiðar, Rússland er önnur mesta fiskveiðiþjóð í heimi á eftir        Japan.

• Mest veitt af síld og þroski í Atlanshafi og lax og skelfisk í Kyrrahafi                                  

• Hráefnaforði:

– Olía, jarðgas, steinkol og járn.

·        Olíuframleiðsla

• Rússland er einn helsti olíuframleiðandi í heiminum.

• Er sjálfu sér nægt og flytur orku út.

– Stærstu olíulindir eru í:

• Vestur – Síberíu og

• Úralfjöllum

·        Iðnaður

• Ekki jafn þróaður og í Vestur – Evrópu

• Mikilvægustu iðnaðarvörur eru:

– Stál

– Sement

– Timburvörur

– Þungavélaiðnaður.

• Helstu iðnaðarsvæði eru í Evrópuhluta Rússlands.

– Við Moskvu og St. Pétursborg

• Málmur í jörðu við Úralfjöll og þar er stáliðnaður.

·        Samgöngur

– Lélegir vegir

– Lítil bílaeign

• Járnbrautir skipta höfuðmáli

– Síberíubrautin, lengsta járnbraut í heimi, liggur frá Moskvu á

  Kyrrahafi.

• 9,330 km, 7 sólarhringa ferðalag.

– Bajkal-Amúr (BAM) stærsta járnbrautalagning á síðustu 50 árum.

• Flutningar fara mikið fram á ám og fljótum.

·        Umhverfisvandi

• Kapphlaup um lífskjör og hernaðarmátt ollu því að ekki var hirt

um hreinsun úrgangsefna.

• Stefna Gorbastjovs dór vandann fram í dagsljósið:

– Tsjernobyl, kjarnorkuofn bráðnaði – mikil geislun.

– Sýrumyndandi gas og þungmálmar.

·        Úrgangsefni frá iðnaði á Kólaskaga

• Mikið magn jarðefna:

– Í berggrunninum er mikið af nikkel og kopar.

– Mikið er af apatíti, sem er fosfórríkt jarðefni sem áburður er búinn til úr.

– Þrisvar sinnum meira brennisteinstvíoxíð út í andrúmsloftið en í Svíþjóð

– Umhverfis Níkel og Montsjegorsk hafa stór svæði orðið fyrir svo mikilli eitrun að

þar vex ekkert lengur.

– Hvítahafið er mjög mengað.

  Gregor Mendel 

Gregor Johann Mendel eða Gregor Mendel eins og hann er þekktur fæddist 22. júlí. 1822- í Heinzendorf í Moravíu, sem nú heitir Tékkland. Þetta svæði var þá hluti af austurríska keisaraveldinu og var fjölskylda Mendels því þýskumælandi. og dó 6. janúar 1884. Hann er alltaf kallaður “faðir erfðafræðinnar” fyrir rannsóknir sínar á garðertuplöntum. Mendel sýndi að börn líkjast oft foreldrum þeirra sem voru nokkurskonar lög sem voru síðar nefnd eftir honum. Verk Mendels voru ekki þekkt fyrr en í byrjun 20. aldar. Snemma í barnæsku varð Mendel mikill náttúruunnandi og hann hafði mikinn áhuga á þróunarfræði og breytileika náttúrunnar. Foreldrar Mendels voru bændur og sjálfur vann hann sem garðyrkjumaður í æsku. Á unglingsárum stundaði hann nám við Heimspekistofnunina (e. Philosophical Institute) í Olomouc og árið 1843 gekk hann til liðs við munkareglu Ágústína í St. Thomas í Brno. Þar var hann vígður prestur árið 1847 og tók upp nafnið Gregor. Í Tómasarklaustrinu var mjög öflugt samfélag fræðimanna og árið 1851 var Mendel sendur til náms við Háskólann í Vínarborg. Árið 1853 snéri hann aftur til klaustursins og kenndi þar eðlisfræði. 

Grunnskóli Grundarfjarðar 

 Gauragangur 

 Kennari: Unnur Birna Þórhallsdóttir

Nemandi: Hákon Gunnarsson

Efnisyfirlit 

Söguþráður og um söguna . .. . . . . . . . . . . . . . . . . bls. 3 

Persónur úr sögunni . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . bls. 3 

Ormur, hvernig hann er . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . bls. 4 

Búðarhnupl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bls. 4

 Álit mitt á sögunni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bls. 4   

Sögurþráður Ormur Óðinsson er óvenjulegur unglingur sem elst upp í Reykjavík. Hann gerir mörg prakkarastrik þar og er það skiljanlegt miðað við frá hvaða uppruna hann kemur. Mamma hans er bara venjuleg kona sem vinnur á Heitu pönnunni og pabbi hans rekur bókabúð í hverfinu. Hann á marga vini og nokkra óvini og gera þeir vinir Ormur og Ranúr margt slæmt og kemur það þeim í vandræði meðal annars við lögguna. Þau vinir fara í bústað milli jóla og nýárs og skemmta sér vel þar sem Ormi finnst Linda voða sæt. Hann býður henni í bíó og eftir það hafði ‘það’ nærrum gerst en hann gat ekki keypt smokkana svo Linda fór.  Persónur Ranúr: besti vinur Orms og er alltaf með honum hann fór með Ormi upp í bústað.Halla: vinkona og Orms fór með þeim krökkunum upp í bústað. Linda: vinkona og nærrum kærasta Orms og fór upp í bústað.Maía: er bekkjasystir Orms og fór með krökkunum upp í bústað.Svenni: er góður vinur Orms og bekkjabróðir hans.Guðfinna: fór með krökkunum upp í bústað og er bekkja systir Orms.Hreiðar: Ormur þekkti hann vel og var hann góður vinur hans.Gunnfríður: systir Orms og átti vinkonu sem hét Sigga.  Ormur Málfar Orms er alveg ágætt miðað við mitt álit. Hann talar ekkert illa það er bara hvernig rithöfundurinn skrifar sum orð eins og: afþví, ofaní, einsog. Þetta er bara leiðinlegt að lesa og þess vegna finnst mér ekkert skemmtilegt að lesa þessa bók og bara almennt finnst mér ekki skemmtilegt að lesa bækur það er leiðinlegt.  Já hann er venjulegur miðað við að hann ólst upp við lélegar aðstæður. Ef svona krakkar væru hér í bæ ég mundi ekki hika við að segja frá bara eins og hann gerði að mála glugga með tjöru það er nú bara ekkert gáfulegt og bara heimskulegt.  Búðarhnupl Búðarhnupl er rangt finnst mér og samkvæmt lögum er það bannað. Ormur vildi gefa mömmu sinni peysu í jólagjöf og það var ekki gott af honum að stela, hann gat alveg eins bara búið eitthvað til það mundi ekki kosta hann neitt og það væri beint frá hjartanu.   Ég mundi aldrei stela mér finnst það bara rangt og ekki vitsamlegt. Einhverjir strákar í Reykjavík leika sér örugglega bara að stela einhverju úr búðum. Þeir strákar eru bara þykjast vera svalir og hugsa ekki neitt. Álit mitt á sögunni Mér finnst hún hundleiðinleg og ekkert skemmtileg skil ekkert í því hver er tilgangurinn með því að búa til svona sögu. Allt og löng. Mundi gefa henni 3,0 í einkunn.